‘Mienskip helpt bij verandering gedrag’

BAKKEVEEN Gezonder leven, zonder overal een pilletje voor te hoeven slikken. Dat was voor huisarts Jon Brouwers uit Bakkeveen in 2018 de drijfveer voor Bloeizone Bakkeveen, dat staat voor een langer, gezonder en gelukkiger leven. Haar initiatief sloeg aan, niet alleen in Bakkeveen. De provincie Fryslân telt momenteel maar liefst vijftien bloeizones.

Brouwers, sinds 2008 huisarts in Bakkeveen, zag ze wekelijks langskomen. De chronisch zieke patiënten met klachten variërend van hoge bloedruk, depressie, suikerziekte, hart- en vaatproblemen tot een te hoog cholesterolgehalte. Brouwers stelde een diagnose, schreef medicatie voor of verwees door. Tegelijkertijd bleef ze met een knagend gevoel van onvrede zitten. “Sommige patiënten slikken dagelijks handenvol medicijnen. Die leveren een lagere bloeddruk of suikerspiegel op, maar echt beter gaan ze er zich niet door voelen.” 

De huisarts stuitte op het fenomeen Blue Zones, waar er wereldwijd vijf van zijn: in Japan, Italië, Costa Rica, Griekenland en Californië. Gebieden waar mensen langer zelfstandig leven en samen oud worden in een goede gezondheid. Naarmate Brouwers meer las over Blue Zones, besefte ze: dit wil ik voor Bakkeveen. Een dorp waar mensen samen met elkaar werken aan een langer, gezonder en gelukkiger leven. Brouwers begon samen met vrijwilligers uit het sociaal-cultureel werk in het dorp met het geven van voorlichting over gezonder leven en wist al snel veel dorpelingen mee te krijgen.

Richting geven

“Draagvlak is belangrijk”, vertelt Brouwers. “Nederlanders laten zich niet graag de les lezen. Wij zeggen niet hoe men moet leven, maar geven een richting aan. We proberen mensen bewuster te maken van hun manier van leven.” Bloeizone Bakkeveen drijft op zeven pijlers: voeding, beweging, zingeving, slaap, ontspanning, sociale contacten en leefomgeving. In het afgelopen jaar stond het thema voeding centraal.

Gemeenschapsgevoel is volgens Brouwers de kracht van Blue Zones. “Het gevoel dat je ergens thuishoort, met de juiste mensen om je heen.” De huisarts vertelt over een groep Bakkeveensters die onder begeleiding probeert af te vallen. “Ze staan er niet alleen voor, hebben mensen om zich heen die hen door moeilijke momenten helpen.” Het werkt, de deelnemers zijn gemiddeld 5,5 kilo lichter.

Overgewicht

Overgewicht is een probleem. In Nederland heeft naar schatting ruim de helft van de volwassenen overgewicht, waarvan vijftien procent ernstig overgewicht ofwel obesitas heeft. Ook jongeren worden steeds dikker. Gezond en verantwoord eten is belangrijk, maar het aanbod in de winkelschappen is vaak allesbehalve gezond en reclames veelal misleidend, weet Brouwers. 

Wees bewust van wat je eet en drinkt, luidt daarom haar advies. Lees de verpakking goed en kies voor pure producten. Wie een appel of wortel eet, is volgens de huisarts op de goede weg. “Sinaasappelsap klinkt bijvoorbeeld gezond, maar mist door de persing belangrijke vezels die goed zijn voor de darmen en voor een gelijkmatige opname van suiker zorgen. Je kunt dus beter een sinaasappel eten.”

Bloeizone Bakkeveen leidde tot mooie initiatieven, zoals een (h)eerlijk-eten-groep waarbij drie dorpsbewoners drie andere inwoners die ze nog niet kennen, uitnodigen om samen een gezonde maaltijd te koken. Gezamenlijke voorlichting over gezonde slaap en samen bloembollen planten in de gemeenteborders. “Mensen leren elkaar er beter door kennen, het gemeenschapsgevoel wordt versterkt.” 

Natuur geeft rust

Er zijn veel manieren om gezonder te leven, bewegen is er één van. Een wandeling, zeker door de natuur die rondom Bakkeveen volop aanwezig is, is aan te bevelen. “De natuur geeft rust”, vertelt Brouwers. “Wist je dat een boswandeling, waarbij je echt aandacht voor de omgeving hebt, bloeddrukverlagend werkt? Onderzoeken tonen aan dat er een duidelijk verschil is tussen voor en na de wandeling.”

We moeten anders leven, stelt Brouwers: gezonder eten, vaker bewegen, minder stress en meer verdiepende sociale contacten. Het is een lange weg die tot gedragsverandering moet leiden. “We trekken er 25 jaar voor uit, want gedrag verandert niet zomaar. De mens is van nature lui; alles wat makkelijk kan, doen we niet op de moeilijke manier. De grote fabrikanten spelen daar met hun kant-en-klaarproducten handig op in.”

Een ander leefpatroon is beter voor een gezonder leven, maar helpt ook de almaar stijgende zorgkosten terug te dringen. Leven zonder bijvoorbeeld bloeddruk- of cholesterolverlagende medicijnen kan, weet Brouwers. Voor corona zag ze een duidelijke afname van medicijngebruik door haar patiënten. Na een stijging tijdens de pandemie is volgens de huisarts inmiddels weer een dalende lijn ingezet.

Medicatie

Brouwers kent verhalen van mensen die 25 jaar pillen tegen een te hoge bloeddruk slikten, maar nu zonder medicatie door het leven gaan. “Het kan, maar dan heb ik het wel over mensen die volledig op plantaardig voedsel zijn overgestapt en meer zijn gaan bewegen. Volledig plantaardig eten is misschien rigoureus, maar ook met kleinere aanpassingen zijn goede resultaten te behalen.” 

Bloeizone Bakkeveen heeft ook Brouwers verandering gebracht. De huisarts haalt meer voldoening uit haar werk omdat ze met andere ogen naar de patiënt kijkt, andere gesprekken voert en andere oplossingsrichtingen zoekt. “Ik richt me niet alleen meer op de klachten en kom daardoor meer te weten. Dat leidt soms tot leefstijladviezen, waar je mensen meer mee helpt dan maar weer een pilletje.”

Brouwers probeert zelf het goede voorbeeld te geven, door bijvoorbeeld visites op de fiets af te leggen, want: “Practice what you preach, je moet geloofwaardig blijven.” Dat Bloeizone Bakkeveen in Friesland veel navolging zou krijgen, had Brouwers niet verwacht. Zo is dit najaar nog een project in Wijnjewoude van start gegaan. “Dat is natuurlijk mooi, maar we zijn dit begonnen voor Bakkeveen en daar ligt ook mijn prioriteit.”