Zaterdag komt Historisch Beetsterzwaag tot leven
CultuurBEETSTERZWAAG Levend Erfgoed is dit jaar het landelijke thema van Open Monumentendag. Daar geven ze in Beetsterzwaag wel op een heel bijzondere manier invulling aan: er komt een serie historische figuren tot leven.
Het straalt er aan alle kanten af, Beetsterzwaag heeft een rijke geschiedenis. De puissant rijke adel bouwde er in de 19e eeuw grote landhuizen, liet mooie parken aanleggen en drukte een stevig stempel op de gang van zaken in dorp en omgeving.
Spraakmakende verhalen genoeg, zoals bijvoorbeeld over broer en zus Van Teyens en hun huisarts dokter Tonckens. Deze en andere vroegere bewoners - baronnen, baronessen, jonkheren en freules - komen zaterdag weer tot leven. Ieder met een eigen verhaal. Naast twee doktoren betreden ook het dienstpersoneel, architect Roodbaard en de veldwachter het toneel. Verspreid over de dag lopen er twintig personages rond, gespeeld door mensen met plezier in het spelen van een klein rolletje.
Oefensessie
Onlangs kwamen ze in Lyndenstein alvast bij elkaar om te oefenen. De tekst en achtergronden van hun personage had iedereen vooraf al gekregen, tot in de puntjes voorbereid door Sijanda Jelsma van Stichting Historisch Beetsterzwaag. Tijdens de oefensessie lopen alle acteurs op aanwijzing van Mechteld van der Loo door elkaar in een vergaderruimte in Lyndenstein. Ze stellen zich aan elkaar voor en spelen hun rol als barones, jonkvrouw, dokter en dienstbode. “Goedendag mevrouw, wat brengt u naar hier?”
Sijanda kijkt tevreden rond en geeft de nodige tips: “Maak je tekst zo dat het bij je past. Dat het logisch voor je is. Het is dan ook makkelijker te onthouden en leuker voor het publiek.” Onder de spelers zijn ervaren acteurs, die zelf ook aanwijzingen geven: “Gebruik een voorwerp zoals een hoed, een stok of stofdoek. Houd het kort en blijf in je rol.” Er is een prachtig boekwerkje gemaakt, voor 2 euro bij de ingang van de Tropische Kas te koop in de kraam van Stichting Historisch Beetsterzwaag. Daarin is kort de achtergrond van de personages beschreven. “Het helpt nog beter te begrijpen wat ze zeggen”, aldus Sijanda.
‘Dit past my wol’
Jeltsje de Jong is zaterdag de dienstbode in het Lycklamahuis aan de Hoofdstraat. Ze heeft zich al behoorlijk ingeleefd in haar rol, die prima bij haar past. “Doe’t ik 14, 15 jier âld wie, moast ik elke sneon by ús beppe yn Warkum koper en sulver poetse. Dus ik wit wol wat ik as ‘dienstbode’ dwaan moat.” De veldwachter wordt vertolkt door Sjoerd Swierstra.
Hij heeft zich al verdiept in zijn rol als ‘koddebeier’, zoals hij het zelf noemt. Een koddebeier is letterlijk iemand die zwaait met de kodde, een vervaarlijke knuppel. Hij fietst zaterdag op een echte, oude zwarte dienstfiets de Hoofdstraat op en af. “Ik bin foaral op syk nei streupers. Ik sil de minsken oansprekke en freegje wat se juster yn it bosk dienen.” Ook in voorgaande jaren liepen op Open Monumentendag vaak personages rond in Beetsterzwaag, maar nu zijn het er veel meer. Het publiek kan ze overal tegenkomen.
In vroeger dagen liep er in Beetsterzwaag ook een merkwaardig heerschap rond: Oeno van Teyens. Velen zagen hem als dorpsgek, maar hij en zijn zus Etta waren wel schathemeltjerijk. Hij beschouwt dokter Tonckens als zijn vriend en vertrouwt hem zijn grote vermogen na zijn dood toe. Als Oeno en Etta onder vreemde omstandigheden overlijden, doen geruchten de ronde dat dokter Tonckens hierbij een kwalijke rol speelde. Maar deze ontkent alles stellig, ook komend weekend: “Alle aantijgingen jegens mij zijn ongegrond!”
